Jak czytać etykiety i skład karmy dla psów? | blog Johna Dog'a (2023)

Tematem, który bardzo często pojawia się w psich grupach na Facebooku, są pytania typu „Co sądzisz o karmach X, Y, Z?”. lub „Czy X, Y, Z będą dobre dla mojego labradora, owczarka niemieckiego itp.?”? Czym zatem karmić psa i na co zwracać uwagę kupując dla niego karmę? W tym artykule znajdziesz kilka ważnych wskazówek.

Wybierając karmę dla psa, możemy zaufać radom internautów, ale możemy też przeczytać etykietę i zastanowić się, czy dany produkt jest odpowiedni dla naszego czworonożnego przyjaciela.Etykieta żywności powinna być pierwszym źródłem informacji dla kupującego.. Aby zrozumieć „język etykiet”, warto znać przepisy regulujące produkcję i etykietowanie karmy dla zwierząt domowych. Regulacje prawne dotyczące produkcji karmy dla zwierząt domowych można podzielić na dwie kategorie:

• przepisy ogólne określające podstawowe wymagania dla całego sektora paszowego, w tym ogólne zasady zapewnienia jakości produktów, w tym wymagania dotyczące etykietowania, pakowania i prezentacji niektórych cech i właściwości,
• Ustawodawstwo dotyczące wykorzystania produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi jako surowca do produkcji karmy dla zwierząt domowych.

Czym poza ceną różnią się dania gotowe?

Etykieta jest narzędziem obiektywnej oceny żywności i jednocześnie formą komunikacji między producentem a odbiorcą. Zgodnie z prawodawstwem europejskim etykietowanie karmy dla zwierząt dzieli się na:

• Część główna (identyfikacja produktu, oświadczenia marketingowe, opis deklarowanych składników),
• prawnie przewidziana część (mieszanka paszowa pełnoporcjowa lub uzupełniająca; przeznaczenie – rodzaj, wiek, wielkość zwierzęcia itp.; sposób podania; skład surowców; typowa analiza; wykaz zastosowanych dodatków; data przydatności do spożycia; numer partii produktu; nazwa i adres organu odpowiedzialnego za produkt; masowy produkt netto).

Powyższe informacje nie będą w żaden sposób umieszczane.

PRAWNA CZĘŚĆ ETYKIETY

W tym dziale znajdziesz: informacje ogólne, skład surowcowy, wyniki analiz chemicznych, zawartość dodatków, termin przydatności do spożycia, instrukcje serwisowe, masę netto oraz informacje dodatkowe.

Warunki: pełny posiłek vs. uzupełnienie jest gotowe

Ważną informacją na etykiecie jest to, czy jest to żywność kompletna, czy uzupełniająca. Mówimy o tym więcej wPosty dotyczące wyboru jedzenia.

pełna podszewka dla psówJest to pokarm, który ze względu na swój skład w zupełności wystarcza na pokrycie codziennych potrzeb. Jest to karma kompletna i zbilansowana, która dostarcza wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach w dostosowanej do każdego organizmu dziennej porcji pokarmowej. Mieszanki paszowe pełnoporcjowe (kompletna/zbilansowana/kompletna/100% zdrowa) mogą być podawane codziennie jako jedyne źródło składników odżywczych dla zwierzęcia w określonym wieku, stanie fizjologicznym lub aktywności fizycznej. Deklaracja integralności na opakowaniu żywności gotowej do spożycia jest bardzo ważna, ponieważ jest deklaracją producenta o spełnieniu norm żywieniowych (w UENormy żywieniowe FEDIAF). Ponadto, jeśli producent określa produkt jako paszę pełnoporcjową bez określenia etapu życia, przyjmuje się, że produkt jest pełnoporcjową paszą dla zwierząt w każdym wieku i musi być skomponowany zgodnie z zaleceniami żywieniowymi dla wczesnego wzrostu i reprodukcji. Jeśli produkt jest opracowywany dla określonego etapu życia zwierzęcia, etykieta musi to wyraźnie informować.

Karmienie uzupełniająceJest to pokarm o dużej zawartości niektórych substancji (niedoskonały, niekompletny), który ze względu na swój skład w połączeniu z innymi pokarmami w zupełności wystarcza tylko na pokrycie dziennego zapotrzebowania. Nie jest kompletna i nie może być jedynym źródłem składników odżywczych w psiej diecie. Żywienie uzupełniające to szeroka gama produktów, w tym:

1. Produkty, które znacząco przyczyniają się do zwiększenia energii w codziennej diecie, ale nie są kompletne:

• Produkty przeznaczone do mieszania z innymi pokarmami w domu w celu utworzenia kompletnej karmy dla zwierząt domowych;
• Smakołyki i przekąski są zwykle stosowane w celu wzmocnienia więzi między człowiekiem a zwierzęciem oraz jako nagroda podczas treningu. Można je podawać w ilościach wpływających na całkowitą podaż energii, jednak nie powinny stanowić istotnego elementu codziennej diety. Instrukcje dotyczące karmienia powinny zawierać jasne zalecenia, jak nie przekarmiać zwierzęcia.

2. Produkty, które stanowią element codziennej diety i mogą (ale nie muszą) znacząco zwiększać wartość energetyczną całodziennej racji pokarmowej:

• Produkty uzupełniające dietę, np. słodycze, które dostarczają wyższy udział kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6.

3. Produkty przeznaczone głównie do żucia, które zajmują psa, ale nie stanowią znaczącego elementu codziennej diety:

• Sto coś.

Skład komponentów (surowiec)

Etykieta musi zawierać informacje o składzie żywności. Pojawia się w formie listy składników – składników żywności. Producent wymieniając składniki może zastosować jedną z dwóch metod (nie można ich mieszać):

1. 1. 1. • Kategorie towarów(np. mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego, zboża, rośliny strączkowe, nasiona oleiste, warzywa, owoce, tłuszcze, zioła itp.). Celem kategorii jest pokazanie skąd pochodzą surowce oraz ogólny skład produktu. Pozwala to producentowi na pewną elastyczność w doborze surowców w ramach kategorii;
         • Nazwy poszczególnych surowców.(np. jagnięcina, kurczak, dziczyzna, śledź, ryż, wątroba, tusze drobiowe, mączka z kurczaka, pszenica, bataty, ziemniaki, groszek, dynia itp.).

Warto pamiętać, że dłuższa lista składników nie zawsze odzwierciedla bogatszą zawartość, to tylko kolejna forma opisu.

Surowce wykorzystywane do produkcji karmy dla psów to:

1. 1. 1. • mięso i surowce pochodzenia zwierzęcego,
         • surowce pochodzenia roślinnego,
         • inne dodatki.

Podstawowym wymaganiem dla surowców jestnienaganna jakość pod względem wartości odżywczych, bezpieczeństwa mikrobiologicznegoYBrak zanieczyszczeń, ani chemicznych, ani fizycznych.

1. 1. 1. • MIĘSO I SUROWCE POCHODZENIA ZWIERZĘCEGO

Mięso i produkty pochodzenia zwierzęcego są najlepszą podstawą żywienia psów ze względu na skład aminokwasowy i zawartość kwasów tłuszczowych. Na co więc zwrócić uwagę, wybierając produkty mięsne dla psów? Jakie mięso najbardziej Ci odpowiada?

„Carne”wszystkie części zwierząt rzeźnych i dzikich nadające się do spożycia przez ludzi. Do zwierząt przeznaczonych do uboju zalicza się: świnie, bydło, owce, kozy, zwierzęta nieparzystokopytne, drób, króliki, zwierzynę łowną, w tym strusie.

"Świeże mięso"oznacza mięso, które nie zostało poddane żadnemu procesowi poza schładzaniem, zamrażaniem lub szybkim zamrażaniem, w tym mięso pakowane próżniowo lub w atmosferze kontrolowanej.

Zgodnie z obowiązującym aktem prawnymCarneA„Muszki szkieletowe”Ssaki i ptaki nadające się do spożycia przez ludzi z naturalnie zawartymi lub przyczepionymi tkankami. Maksymalna zawartość tłuszczu i tkanki łącznej w mięsie ssaków innych niż króliki i świnie wynosi 25% tłuszczu i 25% tkanki łącznej, u świń odpowiednio 30% i 25%. W mięsie drobiowym i króliczym zawiera 15% tłuszczu i 10% tkanki łącznej.

Produkty objęte definicją„oddzielne mięso”jest wyłączone z tej definicji.

Z żywieniowego punktu widzenia termin „mięso” obejmuje również mięśnie szkieletowe ryb.

"Podroby"Jest to świeże mięso inne niż tusze, w tym wnętrzności i krew. Wartość odżywcza podrobów to zawartość białka o wysokiej wartości odżywczej oraz większa niż w mięsie ilość i różnorodność witamin i składników mineralnych.

produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnychlub produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) to materiały pochodzenia zwierzęcego, które nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi lub nie są spożywane przez ludzi.

Produkty uboczne to surowce, które powstają w wyniku przetwarzania produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego.

Z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego można wytwarzać m.in.:

1. 1. 1. • Mączka mięsno-kostna, mączka rybna, mączka z krwi, produkty krwiopochodne, tłuszcze zwierzęce;
         • karma dla zwierząt i gryzaki dla psów.

PCA są klasyfikowane jako materiały kategorii 1, 2 lub 3 (materiały specjalne, wysokiego i niskiego ryzyka) na podstawie analizy ryzyka. Przepisy UE określają szczegółowe zasady kategoryzacji i zarządzania. W Polsce produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego (i produkty pochodne) są kontrolowane przez Inspekcję Weterynaryjną.

1. 1. 1. SKŁADNIKI POCHODZENIA ROŚLINNEGO

W diecie psów niezależnie od diety występują rośliny:

1. 1. 1. • Zboża (na przykład pszenica, kukurydza, owies, jęczmień, ryż),
         • pseudozboża (np. amarantus, kasza gryczana, proso, komosa ryżowa),
         • rośliny strączkowe (na przykład soja, groch, soczewica),
         • Warzywa (ziemniaki, słodkie ziemniaki, topinambur, dynia, marchew, pietruszka, seler i inne),
         • Owoce (na przykład jagody, jabłka, cytrusy).

AKCESORIA

• dodatki technologiczne (m.in. konserwanty, przeciwutleniacze, emulgatory, stabilizatory, zagęszczacze),
• dodatki sensoryczne (barwniki, aromaty),
• suplementy diety (witaminy, minerały, aminokwasy),
• dodatki zootechniczne (polepszacze strawności, stabilizatory mikroflory jelitowej, substancje korzystne dla środowiska zewnętrznego i inne).

Stosowanie dodatków podlega przepisom prawnym i technicznym. Warto zaznaczyć, że prawo UE dopuszcza wpis „zawiera barwniki”, a producent nie musi podawać jakiego barwnika użył.

Dlaczego przeciwutleniacze są stosowane w gotowych do spożycia karmach dla psów?

Przeciwutleniacze to substancje, które zapobiegają utlenianiu związków. Niekontrolowane utlenianie z czasem prowadzi do niszczenia coraz większej ilości tłuszczów, białek, fragmentów DNA i innych kluczowych składników komórki, co z czasem prowadzi do uszkodzeń tkanek i narządów, wpływając na funkcjonowanie całego organizmu. Zjawisko to występuje również w karmie. Utlenianie składników odżywczych, takich jak kwasy tłuszczowe i witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, powoduje zmiany smaku i zapachu, ale przede wszystkim zmiany strukturalne w żywności, co może zagrażać zdrowiu zwierząt. Zjawisko utleniania jest spowodowane paradoksalnie tlenem: pierwiastkiem niezbędnym do życia. W przypadku hermetycznie pakowanych mokrych pokarmów dostęp do tlenu jest ograniczony, więc dodatek przeciwutleniaczy nie jest konieczny. Jednak taki dodatek jest niezbędny w przypadku karm suchych i półsuchych, które mogą być używane przez długi czas po otwarciu.

Jest przeciwutleniaczem występującym w karmach dla zwierząt.etoksychina(EQ, 1,2-dihydro-6-etoksy-2,2,4-trimetylochinolina, etoksychina, E324). Jest bardzo dobrym i tanim przeciwutleniaczem. Nie jest to jednak obojętne dla zdrowia. Udokumentowano toksyczne działanie EQ na wątrobę, nerki, pęcherz, okrężnicę, żołądek i jego działanie teratogenne. W Polsce EQ nie jest obecnie dopuszczony do stosowania w żywności. Ze względu na brak porozumienia co do bezpiecznych stężeń tej substancji nie należy jej stosować jako dodatku przeciwutleniającego w paszach dla zwierząt.

Inne syntetyczne przeciwutleniacze zatwierdzone do stosowania w żywności, które można również znaleźć w karmach dla psów, to butylowany hydroksyanizol (BHA, E320) i butylowany hydroksytoluen (BHT, E321).

Jeśli widzisz powyższe dodatki w składzie karmy, odłóż ją na półkę i szukaj dalej. Od wielu lat poszukuje się naturalnych przeciwutleniaczy, których źródłem są rośliny. Tokoferol, kwas cytrynowy czy kwas askorbinowy mają właściwości przeciwutleniające. Naturalne przeciwutleniacze dają mniej powodów do niepokoju w wynikach badań toksykologicznych. Są uznawane przez konsumentów za bezpieczniejsze niż dodatki chemiczne. Wybierając karmę dla zwierząt, wybieraj te z naturalnymi dodatkami i kieruj się zasadą: im mniej, tym lepiej!

Co należy wziąć pod uwagę podczas kompilacji komponentów?

Składniki są wymienione w kolejności malejącej, tj. h te wymienione jako pierwsze są uwzględnione w największej liczbie. Jednak przed produkcją są ważone! Podczas przetwarzania surowce tracą prawie całą zawartość wody, przez co ostateczna zawartość mięsa różni się od podanej na opakowaniu.

Dla porównania: świeże lub mrożone mięso zawiera około 70% wody, zboża i rośliny strączkowe około 12%, świeże warzywa korzeniowe (np. ziemniaki) około 70-80%.

Przykład:

1. 1. 1. • kilogram mięsa po wysuszeniu pozostawia około 300 g suchej masy,
         • Po wysuszeniu z jednego kilograma ziarna pozostaje około 880 g suchej masy.

Jeśli według informacji na etykiecie w karmie jest 1 kg świeżego mięsa, 0,5 kg owsa i 0,5 kg ryżu, to faktycznie otrzymujemy około 1,18 kg suchej karmy z mniej niż 300 g mięsa. Przy takim składzie składników na opakowaniu producent ma prawo napisać, że karma zawiera 50% świeżego mięsa. Weź pod uwagę potrzeby żywieniowe psa.ponad 50% białka musi być pochodzenia zwierzęcego.

Jeśli jednak na opakowaniu jest napisane, że żywność zawiera 25%szarpany, więc ten procent to tak naprawdę mięso w posiłku. Zanim żywność została wyprodukowana, była odwadniana, czyli suszona.

Analiza chemiczna

Skład składników nie daje pełnego obrazu wartości odżywczej pokarmu. Równie ważną informacją na etykiecie jest analiza chemiczna karmy, która wyraża zawartość podstawowych składników odżywczych.

Opakowanie musi zawierać informację o zawartości:

1. 1. 1. • białko roha,
         • surowy tłuszcz,
         • Rohfaser,
         • surowy popiół (minerały),
         • Woda/wilgotność (gdy jest wyższa niż 14%).

Składniki te, określone zgodnie z obowiązującą procedurą standardową (AOAC, 2012), oznaczają:

1. 1. 1. • suchy materiał- pozostałości próbki paszy otrzymanej po suszeniu w temperaturze 105 °C. Pozwala na oznaczenie zawartości wody w żywności (jej wilgotności);
         • Rohproteína– suma związków azotu. Zawartość białka oznacza się metodą pośrednią na podstawie zawartości azotu ogólnego. Białko surowe składa się z białek właściwych i niebiałkowych związków azotowych;
         • surowy popiół– związki mineralne, wyrażone jako popiół surowy, oznaczane metodą wagową po spaleniu próbki paszy w temperaturze 550-650 °C. Jest niezbędnym sygnałem do określenia poziomu składników mineralnych w żywności. Po procesie spalania pozostają ważne makroelementy, takie jak: wapń, fosfor, magnez, sód, potas, ale także pierwiastki śladowe, takie jak: żelazo, miedź, cynk, mangan, selen czy jod;
         • Rohfett (Etherextrakt)– Frakcja substancji i związków chemicznych rozpuszczalnych w eterze dietylowym i eterze naftowym, ale nierozpuszczalnych w wodzie;
         • Rohfaser– wchodzi w skład ścian komórkowych roślin, zbudowana głównie z celulozy, hemicelulozy i ligniny;
         • bezazotowe związki ekstrakcyjne(BAW, BNW, NFE, z.Ekstrakty wolne od azotu, węglowodany ogółem): Ten składnik odżywczy nie jest określany metodami chemicznymi, ale jest obliczany na podstawie różnicy między innymi składnikami. Zawiera cukry proste, disacharydy, polisacharydy, skrobię i produkty jej hydrolizy oraz hemicelulozę, która jest rozpuszczalna podczas zasadowej hydrolizy ścian komórkowych. Współczynnik BAW oblicza się, odejmując od suchej masy sumę procentów poszczególnych chemicznie oznaczonych składników (popiół surowy, białko surowe, tłuszcz surowy i włókno surowe):

BAW (%) = sucha masa − (białko surowe + tłuszcz surowy + popiół + włókno surowe)

Analizując wartości odżywcze różnych pokarmów, warto przyjrzeć się wilgotności, aby określić ilość każdego składnika w stosunku do suchej masy produktu (waga pokarmu po odjęciu wody). Jest to jedyny sposób na porównanie dwóch produktów spożywczych pod względem ich wartości odżywczych:

PORÓWNANIE SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH W KARMIE SUCHEJ I MOKREJ:

Jak widać z danych w tabeli, o ile karma sucha przedstawiona w powyższym przykładzie na pierwszy rzut oka wydaje się zawierać trzy razy więcej białka niż karma mokra, o tyle z naszych obliczeń wynika, że ​​tak właśnie jest.Mokra karma jest zdecydowanie bogatsza w białko.

Ilościowa analiza składników odżywczych pozwala na obliczenie całkowitej zawartości węglowodanów (ekstrakty bezazotowe, BAW), jeśli nie zostały one określone przez producenta. Ta informacja jest ważna z co najmniej dwóch powodów. Daje możliwość dostosowania produktów do konkretnych potrzeb żywieniowych, np. wykorzystania posiłków przygotowywanych z niską zawartością węglowodanów ogółem, np. w leczeniu nowotworów.

Ponadto, znając składowe analityczne, można obliczyć wartość energii wyrażoną w kategoriachEnergia metaboliczna (ME)Składniki, takie jak białko, tłuszcz i węglowodany, a następnie szczegółowo obliczyć ilość karmy dla każdego psa. Informacja o kaloryczności konkretnego produktu spożywczego (kaloryczności) nie jest obowiązkowa. Jeśli producent tego nie określił, możemy sami obliczyć tę wartość, korzystając ze zmodyfikowanych współczynników Atwatera i zawartości podstawowych składników paszy (białka, tłuszczu, węglowodanów ogółem).

Przykład obliczania wartości energetycznej żywności:

EM (kcal/100 g Karmy) = 3,5 × BS + 8,5 × TS + 3,5 × BAW

co:

BS - Rohproteina,

TS-Rohfett,

BAW - węglowodany ogółem (liczone według powyższego schematu)

Analiza chemiczna:

– sucha masa 91%

– popiół surowy 7%

– Rohfaser 3%

– Fetta 15%

– Białko 30%

– BAW obliczony według schematu: 36% (91–7–3–15 - 30 = 36)

Obliczanie ME w 100 g pokarmu:

EM (kcal) = 30 × 3,5 + 15 × 8,5 + 36 × 3,5 = 358,5

239 kcal – 1 MJ=Według układu SI 1000 kJ to:

EM (kJ) = 1500

Można go również wyrazić w przeliczeniu na 100% suchej masy.

Informacje z analizy chemicznej na opakowaniach karmy dla zwierząt domowych są bardzo ważne. Pozwalają one dokładnie dobrać konkretny produkt, który odpowiada aktualnym potrzebom żywieniowym Twojego psa.

Oświadczenia o składnikach żywności gotowej do spożycia (oświadczenia): główna część etykiety

Prawo nie reguluje ściśle sposobu deklarowania składników karmy dla zwierząt domowych. Producenci mogą deklarować zawartość mięsa w karmie dla zwierząt domowych, ustalając stałe stawki związane z określonym procentem. W praktyce stosowane są następujące poziomy deklaracji komponentów:

1. 1. 1. • określenie „z”np. „z indykiem” oznacza, że ​​karma zawiera co najmniej 4% deklarowanego składnika (indyka),
         • termin „bogaty w”np. „bogaty w dziczyznę” oznacza, że ​​udział deklarowanego składnika (dziczyzny) w danym środku spożywczym wynosi co najmniej 14%,
         • termin "smak..."Np. „smak kurczaka” oznacza mniej niż 4% zadeklarowanego składnika w żywności,
         • określenie "sąd..."np. „danie z gęsi” oznacza, że ​​przepis na karmę zawiera co najmniej 26% deklarowanego składnika,
         • monoproteinowa– oznacza, że ​​karma zawiera tylko jedno źródło białka zwierzęcego.

Jeśli chcemy podejmować dobre decyzje przy wyborze odpowiedniej karmy dla psów, bardzo ważna jest umiejętność prawidłowego odczytywania etykiet karm gotowych do spożycia i uzyskiwania z nich odpowiednich informacji. Tylko obiektywna interpretacja treści umieszczonej na etykiecie przez producenta pozwala na rzetelne porównanie wartości odżywczych różnych produktów spożywczych. Należy czytać te informacje w odniesieniu do aktualnego stanu wiedzy na temat technologii żywienia zwierząt i produkcji pasz oraz obowiązujących metod zbierania danych, a także przepisów prawnych dotyczących produkcji pasz. Etykiety są bardzo ważnym źródłem informacji, a im więcej szczegółów zawierają, tym bardziej konsumenci ufają producentowi.

dr hab Z bliska. Wioletta Biel, prof. ZUT, specjalista ds. żywienia

Poniżej znajduje się nasza "ściągawka" zakupowa - pobierz, wydrukuj i ciesz się!

dr hab Z bliska. Wioletta Biel, prof. uczelni, specjalista ds. żywienia

BIBLIOGRAFIA:

1. 1. 1. • AOAC. 2012. Oficjalne metody analizy AOAC International, wydanie 19, Gaithersburg.
         • Błaszczyk A., Skolimowski J. 2005. Apoptoza i cytotoksyczność etoksychiny i jej dwóch soli. Listy z biologii komórkowej i molekularnej. 10(1), 15-2
         • Ceregrzyn M., Barszczewska B. 2016. Dania gotowe. W: (red. M. Ceregrzyn) Podstawy żywienia psów i kotów. Wrocław.
         • FEDIAF 2017. Wytyczne żywieniowe dla psów i kotów. Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Karmy dla Zwierząt Domowych. Bruksela.
         • autorstwa Koninga A.J. 2002. Etoksychina przeciwutleniająca i jej analogi: przegląd. Międzynarodowy Dziennik Właściwości Żywności. 5(2), 451-461, DOI: 10.1081/JFP-120005797.
         • Kurosad A. 2016. Jak czytać etykiety karmy i diety dla psów i kotów? Medycyna weterynaryjna w praktyce 5, 47-49.
         • Mirowski A. 2012. Przeciwutleniacze syntetyczne w diecie psów i kotów. Życie weterynaryjne 87, 838-840.
         • Rozporządzenie Komisji (UE) nr 142/2011 stosujące rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 ustanawiające normy zdrowotne dla produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz dyrektywę Rady 97/78/WE ma zastosowanie do niektórych próbek i przedmiotów zwolnionych z weterynaryjnej kontroli granicznej na mocy niniejszej dyrektywy.
         • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 w sprawie norm higieny dla produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi.
         • Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie komercjalizacji i stosowania żywności dla zwierząt.
         • Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające specjalne normy higieny dla żywności pochodzenia zwierzęcego.
         • Rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 sierpnia 2003 r. w sprawie dodatków paszowych.
         • Skolimowska U., Skolimowski J., Wędzisz A. 2011. Badanie właściwości przeciwutleniających dimeru 1,8-etoksychiny. bromować. Chem Toxicol XLIV. 2, 188-193.
         • Wattenberg LW 1972. Hamowanie rakotwórczych i toksycznych skutków wielopierścieniowych węglowodorów przez przeciwutleniacze fenolowe i etoksychinę, JNCI: Journal of the National Cancer Institute. 48(5), 1425-1430, doi.org/10.1093/jnci/48.5.1425.
         • Wilczak J. 2016. Znaczenie pełnowartościowej i zbilansowanej diety. W: (red. M. Ceregrzyn) Podstawy żywienia psów i kotów Wrocław.